فیلم آپاراتچی که به کارگردانی علی طاهرفر، پاییز امسال جلوی دوربین رفته بود، دلبستگی‌های یک نقاش ساختمان عاشق سینما را روایت می‌کند که با اشتیاق تمام به تولید چند فیلم کوتاه موفق شده و در آرزوی ساختن نخستین فیلم سینمایی خودش است. این فیلم با نگارش حسین تراب‌نژاد و احسان لطفیان برداشتی آزاد از کتاب «آپاراتچی» نوشته روح الله رشیدی است که رویدادهای آن در اوایل دهه ۶۰ شهر تبریز می‌گذرد.
درباره فیلم‌های جشنواره فجر ۴۲ چه می‌دانیم؟
خلاصه داستان فیلم آپاراتچی
فیلم آپاراتچی دلبستگی‌های یک نقاشِ ساختمانِ عاشقِ سینما را روایت می‌کند که با اشتیاق تمام به تولید چند فیلم کوتاه موفق شده و در آرزوی ساختن نخستین فیلم سینمایی خودش است. در خلاصه داستان رسمی این فیلم پدیرفته شده در بخش نگاه نو جشنواره فجر ۱۴۰۲ آمده است: «التفات، بتونه می‌زند… التفات دستیار کارگردان است… بایرام سمباده می‌کشد… بایرام فیلمبردار است… شهباز آستری می‌زند… شهباز بازیگر است… ایوب سقف را رنگ می‌زند… ایوب مدیرتولید است… جلیل، اما رنگ نهایی را می‌زند… وسواس دارد و هر دیوار را باید سه بار رنگ بزند… چرا؟ چون جلیل کارگردان است… حالا این جماعت می‌خواهند اولین فیلم بلندشان را بسازند…، اما حیدر، پدر جلیل نمی‌خواهد پسرش در منجلاب سینما فرو رود… »
بازیگران و عوامل فیلم آپاراتچی
تورج الوند، فاطمه مسعودی‌فر و رضا ناجی در کنار بازیگرانی، چون هومن برق‌نورد، بهنام تشکر، امید روحانی، وحید مبصری، امین گلستانه، حسین عابدینی، ولی فروتن و علیرضا استادی در این فیلم ایفای نقش کرده‌اند.
قربانعلی طاهرفر کارگردان و سجاد نصراللهی‌نسب تهیه‌کننده آپاراتچی هستند. این فیلم با نگارش حسین تراب‌نژاد و احسان لطفیان برداشتی آزاد از کتاب آپاراتچی نوشته دکتر روح الله رشیدی است که رویدادهای آن در اوایل دهه ۶۰ شهر تبریز می‌گذرد.
مجری طرح: مسعود ملکی مشهور، مدیر فیلمبرداری: حسن پویا، تدوین: ابوذر حیدری، طراحی و ترکیب صدا: آرش قاسمی، طراح صحنه: جعفر محمدشاهی، مدیر صدابرداری: داریوش صادق‌پور، موسیقی: مسعود سخاوت دوست، طراح لباس: زهرا صمدی، طراح گریم: سیدجلال موسوی، جلوه‌های ویژه بصری: روزبه شمشیری، مدیر برنامه‌ریزی: حسین دیردار، منشی صحنه: سحر غمخوار، طراح پوستر و لوگو: محمد روح الامین و عکاس: پویا شاه‌جهانی. این فیلم محصولی است از سازمان سینمایی سوره، بنیاد سینمایی فارابی و مدرسه سینمایی اندیشه و هنر «ماه».
این اثر محصول مشترک بنیاد سینمایی فارابی، سازمان سینمایی سوره و مدرسه سینمایی اندیشه و هنر «ماه» به تهیه‌کنندگی سجاد نصراللهی است. تورج الوند، فاطمه مسعودی‌فر و رضا ناجی در کنار بازیگرانی چون هومن برق‌نورد، بهنام تشکر، امید روحانی و علیرضا استادی در این فیلم ایفای نقش کرده‌اند. وحید مبصری، امین گلستانه، حسین عابدینی و ولی فروتن از دیگر بازیگران این فیلم سینمایی هستند.
درباره کارگردان فیلم و سابقه او
قربانعلی طاهرفر متولد ۱۳۵۱ تبریز و در حال حاضر عضو شورای بررسی فیلم و فیلمنامه استان است. وی از سال ۱۳۶۱ وارد انجمن سینمای جوان شده و در سال ۱۳۷۲ اولین فیلم خود را با نام «خاک آشنا» ساخته است. طاهرفر در سال ۱۳۷۵ اولین مجموعه تلویزیونی خود را با موضوع کودک و نوجوان، به نام «سحرخیزان کوچک» تولید کرده و «ترمینال غرب»، از جمله آثار اوست که فانوس هفتمین جشنواره عمار را کسب کرده است. همچنین نویسندگی و کارگردانی ۶ فیلم بلند، کارگردانی بیش از ۱۰ فیلم کوتاه و ۸ مجموعه تلویزیونی نیز در کارنامه او به چشم می‌خورد.
«آپاراتچی» را می‌توان از معدود فیلم‌های حاضر در جشنواره فجر دانست که فیلمنامه آن اقتباس از یک کتاب است و نکته دیگر، درباره آپاراتچی این است که این فیلم درباره عشق به سینما است.
نظر منتقدان درباره فیلم آپاراتچی
√محمدتقی فهیم | فیلم «آپاراتچی» ساخته قربانعلی طاهرفر در مقام یک فیلم اولی، به فضای پشت صحنه سینما در دهه ۶۰ می پردازد. معمولا آثار «فیلم در فیلم» اگر حتی معمولی هم ساخته شود، با اقبال مواجه می شود. حالا اگر فیلم بالاتر از متوسط یا قوی ساخته شود که در تاریخ سینما هم ثبت و ماندگار می شود، مانند فیلم سینما پارادیزو ساخته جوزپه تورناتوره. آپاراتچی حکایت یک کارگر نقاش عشق سینما (سینه فیلم) است که به رغم بی سوادی ، با سماجت و رنج دوران، فیلمنامه نویسی و کارگردانی را دنبال می کند. «جلیل» برای رسیدن به آرزوهایش باید در چند جبهه بجنگد مانند فائق آمدن بر مخالفت های پدرش یا عبور از سد ممیزان و مدیران دگر پسند یا کارنابلد سینمایی و…که البته در این راه همسر و دوستان صنفی اش او را همراهی می کنند. آپاراتچی به درستی مبتنی بر تضادها شکل می گیرد و جلو می رود. ویژگی دیگر فیلم درژانر این است که ازهردو رویکرد طنز کلامی و کمدی موقعیت بهره می برد. گرچه بعضا به چالش نقض زیست و فرهنگ روستا نشینان می افتد ولی درکلیت اش تکریم و احترام غلبه دارد. بازی ها در مجموع خوب است ولی تورج الوند با آن قد و قامت و شمایل از جنس روستایی که دیگر کلیشه تثبیت شده است، همچنان بهترین است وفاطمه مسعودی فر خوب زن تیپیکال منطقه را درآورده است. بقیه مکمل های حرفه ای از جمله بهنام تشکر، هومن برق نورد، امید روحانی و…مثل همیشه هستند خصوصا که باید روی تیپ «ناصر شاپالاق» کار بیشتری می شد./جام جم
√سعید مستغاثی | شاید اگر نمی دانستیم، فکر می کردیم ماجرای فیلم «آپاراتچی» تنها یک داستان و قصه خیالی است که طنز و شوخی های خاص خود را دارد. اما وقتی دریابیم که از یک ماجرای واقعی گرفته شده و براساس کتابی به همین نام نوشته دکتر روح الله رشیدی درباره وقایع اوایل دهه ۶۰، ساخته شده است، موضوع برایمان شکل و شمایل دیگری پیدا می کند.
گروهی کارگر و بنای ساختمانی به سرکردگی یک نقاش ساختمان به نام جلیل که عاشق سینماست، تصمیم می گیرند، فیلمی درباره یکی از شهدای انقلاب که شایعاتی درباره اش میان مردم وجود داشته است، بسازند و در این مسیر اتفاقات بامزه ای می افتد، خصوصا اینکه پدر جلیل اصلا ضد سینماست و به هر صورت قصد دارد او را از ساخت فیلم منصرف نماید، اما در مقابل، همسرش به گونه ای تمام قد به او کمک می کند.
یک «فیلم در فیلم» متفاوت که هیچ یک از صحنه ها و فضاهای روشنفکری و به اصطلاح هنری اغلب این نوع آثار را ندارد و آنچه بیش از آن ها در فیلم به چشم می خورد، حضور مردم عادی است ، همان ها که در انقلاب و رویدادهای آن حضور داشته و حالا فیلم آن واقعیات را بازی می کنند.
در واقع جلیل و دوستانش، دست به ساخت و ثبت وقایعی از انقلاب و شهدایش بر روی نوار سلولویید نمودند که هنوز از نقاط مغفول مانده این سینما به شمار می آید، چنان که جای خالی مبارزات مردمی انقلاب و آنها که جان و مال و آبروی خود را در راه آن فدا کردند، هنوز در سینمای ما خالی است. اگر فیلم «آپاراتچی»، توانسته باشد همین یک موضوع را متذکر شود، کار خودش را کرده است.
شاید فیلم «آپاراتچی»، دارای اشکالات متعددی باشد، شاید می توانست شخصیت پردازی قوی تری داشته باشد و با پایان بندی بهتری تمام شود. فقط معلوم نیست چرا قربانعلی طاهرفر (کارگردان) ، علی رغم ساخت حداقل ۶ فیلم بلند سینمایی (از جمله «ترمینال غرب» در سال ۱۳۹۶) جزو فیلم اولی ها محسوب شده و فیلمش در بخش نوعی نگاه قرار گرفته است!/کیهان
لقمان مداین | فیلم آپارتچی را دیدم، می خواست سختی اهالی سینما را نشان دهد که با چه مرارتی توانستند چراغ جشنواره را روشن نگاه دارند، با کمترین امکانات فیلم ساختند و در برابر دگم گرایان سنتی کوتاه نیامدند، تفکرات رایج در میان عوام را نشان می داد که سینما را مرکز فحشا می دانستند و هنوز هم متاسفانه این باور وجود دارد، یعنی اهالی هنر، هم در خانه و هم در جامعه تحت فشار بودند و هستند!
اما محتوا را باز هم مشکل دار می دانم، رفرنس هایش از شهید ترور اسدالله لاجوردی بود، مسخره می کرد، اسم را تغییر داده بودند ولی اشاراتی دقیق به همان بود، مثل نماهای بازجویی، مثل وقتی که می گفت اگر این فیلم را بسازیم سوزه ترور می شویم، مثل وقتی که اسلحه را بر طاقچه می گذارد تا یک زندانی را تست کند، مثل وقتی که نشان می دهد شهید دارد سرویس بهداشتی را می شوید و در خلال فیلم مدام می گویند این شهید بدنام بود، بعد اصلاح می کند که منافقین او را بدنام کردند، یا در نهایت مثل وقتی که می گوید شهید در خانه با خانواده اش خیلی مهربان بود، بازهم با نیتی مثبت می نگرم که شاید بدون منظور صرفا ایده برداشتند.
بازیگرانش همگی خوب بودند، نقش را شخصی کرده بودند، ادای دیالوگ بسیار قوی داشتند، بر لهجه، لحن و آوا مسلط بودند و آن را روان ادا می کردند، انعطاف جسمانی داشتند و درخشیدند.
میزانسن خوبی داشت، طراحی صحنه منطبق با روایت بود، مرتبط بود، به جزئیات توجه داشت، طراحی لباس خوبی داشت، متنوع بود، زیبایی شناسی بصری داشت و به رنگ توجه کرده بود. در عین حال گریم مناسب، ترمیمی و طبیعی داشت.
فیلمنامه خوش طرحی نگاشته بود، دغدغه مند بود، پیرنگ داشت اما خرده پیرنگ هایش کم بود، دیالوگ هایش بمباران اطلاعاتی می کرد، گل درشت بود، گزاف بود ولی طنزهای شیرینی داشت که لا به لای کشمکش هایش کشش ایجاد می کرد، قهرمان و ضد قهرمان خوبی داشت، از ضد ارزشی که ارزش شود بهره می برد.
تدوین دارای ضعف بود، می توانست بسیار بهتر باشد، حذف سکانس مازاد نکرده بود، چینش سکانس بهتری می توانست انجام دهد ولی تم رنگی خوب و صدا برداری درستی داشت.
کارگردان را بخاطر چکش کاری نکردن فیلمنامه و عدم نظارت بر تدوین دارای ضعف و در گرفتن بازی خوب از نقش آفرینانش، نظارت بر میزانسن و گریم، موفق می دانم.
امیدوارم در گیشه بدرخشد./اعتماد
اینجا نظر بدهید